Ksiądz Kopczyński o nowych słowach

W pozgonnym dziele ks. Onufrego Kopczyńskiego taka jest słuszna myśl o nowych słowach. Tak ogólna, że ponadczasowa:

Byle stósownie. Czego sobie i polszczyźnie życzę.
Za to okazuje się, że przecinki stawiano wonczas tak samo jak dziś, tyle że wtedy były to użycia obecne w Grammatyce, a dziś są za błędne uważane.
Jak używano litery á ledwie dwieście lat temu? Rychło się w tym połapią ci, którzy odmianą terytorialną archaiczną języka słowiańskiego jakąś władają i wiedzą, jak gádać.

Korczak

Dlaczego Korczak nazwał się Korczak i skąd wziął się Janusz?

W 1898 Korczak wziął udział w konkursie na sztukę teatralną, ogłoszonym przez Ignacego Jana Paderewskiego na łamach czasopisma „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, który rozstrzygnięto w marcu 1899 r^[27]. Na konkurs Korczak wysłał dwa utwory, w tym wyróżniony czteroaktowy dramat Którędy? (sztuka nie zachowała się). Zgodnie z regulaminem konkursu, użył pseudonimu i podpisał się: „Janasz Korczak”. Ten pseudonim literacki zaczerpnął z powieści Kraszewskiego Historia o Janaszu Korczaku i o pięknej miecznikównie. Od 1900, publikując w „Wędrowcu” cykl felietonów pod tytułem Dzieci i wychowanie, zaczął używać powszechnie znanego pseudonimu „Janusz Korczak”. (Wikipedia, Janusz Korczak)

Dzisiejsze pytanie wiąże się z historią Gustawa Morcinka. To pierwotne zranienie w aspiracjach, by być przyjętym do idealizowanej wspólnoty polskiej kultury, języka, braterstwa. Tymczasem pierwszym doznaniem jest niezrozumienie, ślad, piętno i poczucie obcości. Na zawsze i mimo wszystko.

Morcinek

Wszystko jest zawikłane. Sprawy śląskie i śląskoznawcze także. Na przykład: Kto bez zaglądania do Wikipedii pamięta, jak miał na imię Gustaw Morcinek?

A czy cokolwiek z dzieł tego twórcy jest nakazywane do czytania dziatwie szkolnej w RP? Bo jeśli o Łysku się nie czyta (przynajmniej w Krakowie, nie wiem, jak w księstwie cieszyńskim, raciborskim i opolskim), to mimo wszelkich meandrów biograficznych chyba zrywa się jakiś element zbiorowej świadomości.

O zeszytach — zachęta do wspomnień szkolnych

Zakładam, że Przemiłe Osoby Czytające moje słowa chodziły kiedyś do szkoły. A że Polska długa i szeroka, a choć szkoły zunifikowane, to już nie całość słownictwa w nich używanego. Ot na przykład, z jakich zeszytów kartki są na poniższym obrazku?

Dlatego ośmielam się pytać o to, jak się nazywają zeszyty i tym podobne.
Zapraszam do wypełnienia formularza. Wyniki za tydzień.

Prezenty pod choinką, stromikiem, krysbaumem, drzewkiem

Serdecznie dziękuję wszystkim, którzy wzięli udział w ankiecie.
Wyniki można podejrzeć na mapie Google.
Najchętniej odpowiadali internauci ze Śląska i z Krakowskiego.

Prezenty przynoszą: Aniołek, Dzieciątko, Gwiazdor, Gwiazdka, Mikołaj.
Choinka to: choinka, drzewko, kryzbaum.
Okrągłe wiszące ozdoby to: bańki, bombki, glaskugle, gołki.
Srebrne ozdoby (pytanie było trochę mętne, a trochę otwarte): złotko, sreberko, pozłótko, pazłotko, staniol. Pojawiła się też lameta, która wygląda inaczej i nie jest ozdobą używaną w całej Polsce.

---

Może nie setki osób odpowiedziały, ale mamy i tak większy pluralizm niż na generalizującej mapie węgierskiego Jobbiku:

Ciekawie prezentuje różnorakie dane, w tym interesujące i nas w tym wpisie, serwis Kartografia Ekstremalna:

Trzeba by pomyśleć o nowych metodach zbierania danych językowo-kulturowych. Zabawa mi się podoba. Dziękuję i zapraszam ponownie.

Prezenty pod choinkę przynosi…

Różni ludzie już pisali to i owo o tym, jak się co nazywa, ale dla mnie największy urok mają badania własne, odpowiedzi od konkretnych ludzi, a nie powielanie opisów dawniejszych etnografów i historyków.

Stworzyłem nawet formularzyk, więc zapraszam na przedświąteczno-świąteczną wymianę słówek.
No to kto przynosi prezenty pod choinkę (o ile to się nazywa choinka)?

Wkład w przekład 3

Każdy chce mieć wkład w dziedzinę, którą się zajmuje.
Studenci i ich nauczyciele z anglistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i z osobnej katedry zajmującej się badaniami nad przekładem i komunikacją międzykulturową mają wkład w przekład. Językowo i rymowo, a także materialnie, bo to tytuł książki.

To nie jest recenzja, tylko wyraz radości, że jest energia twórcza i badawcza, której upust sprawia, że wykon to wkład.

Znajdźcie i poczytajcie. To zapis ćwiczeń, odkryć i zmagań. Z niektórymi osobami z Grona Autorek i Autorów miałem przyjemność spotykać się podczas zajęć.

 

---

Wkład w przekład 3
MATERIAŁY POKONFERENCYJNE
9. STUDENCKICH WARSZTATÓW TŁUMACZENIOWYCH „DZIEWIĘĆ MUZ PRZEKŁADU”

Spis treści
9 Słowo wstępne
I. PROZA
15 ELŻBIETA TABAKOWSKA Polisemia: marzenie autora, przekleństwo tłumacza
33 RYSZARD KURPIEL Elementy nacechowane kulturowo w polskich tłumaczeniach Intervista con la storia Oriany Fallaci
45 AGNIESZKA SEWERYN Wybór strategii tłumaczeniowej przy przekładzie nazw własnych
57 PAULINA DERYŁO Tłumaczenie dialektu na podstawie powieści The Help Kathryn Stockett
65 DOROTA MALINA Lustereczko, powiedz przecie… czyli dziewięć muz badacza przekładu literatury dla dzieci
81 ALEKSANDRA MICHALSKA Jeszcze raz w Nibylandii. O polskich przekładach Piotrusia Pana Jamesa Matthew Barriego. Rekonesans eseistyczny
99 JAKUB SZPAK Solaryjskie twory, czyli analiza dendrogramów tłumaczeń Solaris Stanisława Lema
II. POEZJA I DRAMAT
115    ANDRZEJ PAWELEC I MAGDALENA SITARZ Lekcja martwego języka: Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie Jicchoka Kacenelsona
129 MAŁGORZATA HANDZEL Z Innisfree do Bizancjum. Symbolizm Williama Butlera Yeatsa w dwóch odsłonach i pięciu polskich przekładach
145 ANNA FILIPEK O tłumaczach Pana Tadeusza na język angielski
159 ROBERT KIELAWSKI I AGATA SAMANIPOUR Różne wymiary udomowienia w tłumaczeniu dramatu – Love and Information Caryl Churchill w przekładzie Pawła Demirskiego
177 DANIEL WARMUZ Potencjalne rozwiązania i pułapki w tłumaczeniu sztuk teatralnych na przykładzie Bańskich kwiatów Csaby Szekelya
III. PRZEKŁAD MULTIMODALNY
193 MAŁGORZATA GUJA Wielowarstwowość przekładu w dziele operowym
203 BARBARA GALANT Hyp, błeeergh, czyli „co do licha” robią i mówią bohaterowie komiksu Dublińczyk Alfonso Zapico
215 KAROLINA RYBICKA Śmierdzący Serowy Człowieczek i inne dosyć głupie bajeczki, czyli tłumacząc śmieszną, postmodernistyczną, autotematyczną, multimodalną książkę obrazkową
EWA LIPIŃSKA Panie Holmes, (…) poszedłbyś ze mną na kolację? – czyli jak flirtować ze słynnym detektywem w czterech językach
IV. PANELE TŁUMACZENIOWE
panel l. Melvin Franki Norman Panama The Facts of Life [1960]
243    ANNA JANKOWSKA
251    ANNA BELCAR
257    ANNA FILIPEK
263    HANNA GAMZA
panel 2. Michael Joyce afternoon, a story (1987)
271    ANNA ROGULSKA
279 BARBARA GALANT
285 KATARZYNA MAŁAJOWICZ
293    MARTA OSIECKA
panel 3. Kazimierz Przerwa-Tetmajer Babski wybór (1914)
303 PIOTR PIEŃKOWSKI
311    EWA LIPIŃSKA
317    JAKUB SZPAK
321    ANNA FILIPEK
panel 4. Jakob Ziguras Derwent Street [2013)
327    AGATA HOŁOBUT
333    JAKUB SZPAK
337 KAROLINA RYBICKA
341 KATARZYNA MAŁAJOWICZ
panel 5. Barent Walsh Treating Self-Injury (2006)
347 MARTA KAPERA
353    AGNIESZKA GOGOLA
359    WOJCIECH ŁUKASIK
365 RENATA STRZOK
371 Rozmowa z Magdą Heydel i Piotrem de Bończa Bukowskim, redaktorami tomu Polska myśl przekładoznawcza. Prowadzący: Mateusz Chaberski
381    Noty o wykładowcach
385    Spis nazwisk
391    Spis rzeczy
397    Spis ilustracji

Cieszynka

Słowo niby nienowe, ale wciąż chyba nieoficjalne, więc odnotowujemy jego wkraczanie do polszczyzny oficjalnej na przykładzie serwisu sportowego, ale „zajawianego” na głównej stronie portalu gazeta.pl.

Szalona „cieszynka” Jędrzejczyka w meczu Polska – Szwajcaria. Zobaczcie inne [WIDEO]
darluc
19.11.2014 17:06
Zrzucanie koszulek, ręce uniesione ku niebu, dłonie ułożone w serce, efektowne salta i szaleńcze sprinty – to tylko niektóre „cieszynki” znane z piłkarskich stadionów. Są jednak zawodnicy, którzy w bardziej epicki sposób celebrują strzelone bramki. Zresztą przekonajcie się sami…

Osoby zainteresowane wizualnymi wariantami cieszynek mogą sobie obejrzeć propozycje serwisu Sport.pl, z którego zaczerpnąłem powyższy cytat.

Odnotowane w Totalnym słowniku najmłodszej polszczyzny B. Chacińskiego (Kraków: Znak, 2007). Żyje. Ale kiedy i gdzie się pojawiło? Lingwochronolodzy, do boju!

Hm, w dawniejszych słownikach też było, ale znaczenie miało nie całkiem radosne. Gatunek strzelby ognistej — brzmi to groźnie.

Oberschlesien? Cieszyn

(Linde, I, 305).
Może to zainteresować miłośników Śląska Cieszyńskiego i innych silezjologów.

Z lanserami (?!). Cała Polska słucha Marka Belki.

No cóż. Nasz blog jest bezpartyjny. Oto wszyscy zainteresowani polityką słuchają podsłuchanych rozmów Bartłomieja Sienkiewicza i Marka Belki.

Czytamy tam:

MB: Mówiąc po prostu  jeśli w drugim półroczu gospodarka się zdecydowanie nie przyspieszy to będzie problem. To będzie być może konieczne tego rodzaju niestandardowe działanie. A wtedy trzeba serdecznie ze wszystkimi, jakby to powiedzieć, możliwymi tymi różnymi lanserami podziękować hrabiemu von Rostowskiemu i powołać technicznego niepolitycznego ministra finansów, który znajdzie w banku centralnym pełne wsparcie. Także …

Chodzi o formę „lanserami”. To nic nie znaczy.

Lanser bowiem to osoba obnosząca się z jakimiś modnymi i drogimi przedmiotami, żądna sławy, „lansująca się”, budząca zazwyczaj zazdrość maskowaną pogardą. Zostawmy jednak amatorską psychologię.

Istotne jest to, że człowiek wykształcony słyszy wyraźnie „lansadami”.

Lansady zaś, którego to słowa Marek Belka użył prawidłowo, to uprzejme, posuwiste kroki, wyrażające szacunek.

Stało się zgodnie z życzeniem mówiącego.

Rozmowę ludzi wykształconych publikuje jeden z czołowych tygodników opinii, jak się to mówi. Dlaczego oni nie rozumieją słów z dawna obecnych w języku polskim?

 

Petro Poroszenko

Petro Poroszenko, Petra Poroszenki, Petrowi Poroszence, (widzę) Petra Poroszenkę, z Petrem Poroszenką, o Petrze Poroszence.

Tendencja do nieodmieniwnia imienia i nazwiska jest dość silna.
A ponadto wolno jakoby nie odmieniać nazwiska, jeśli odmienia się imię lub nazwę stanowiska.
Czyli: wybrano Petra Poroszenkę lub Petra Poroszenko.