W starym dowcipie pytaliśmy się, czym się różni wróbel od zwłaszczy.
Odpowiedź: Wróbel siada na oknie, a zwłaszcza na parapecie.
Mechanizm: ze odpowiedzi da się wyprowadzić istnienie rzeczownika zwłaszcza, który w tym kontekście oznacza jakiś gatunek ptaka. I to jest śmieszne, bo wiemy, że słowo zwłaszcza jednak rzeczownikiem nie jest.
A czym zwłaszcza jest?
W „Tygodniku Powszechnym” z 14 lipca 2013 r. Maciej Zięba OP pisał o encyklice papieża Franciszka. W kontekście rodziny napisał:
Poruszając ten ostatni temat, papież Franciszek używa znamiennego przysłówka „zwłaszcza”, który, jak sądzę, stanie się przyczyną licznych sporów i kontrowersji. Pisząc bowiem o tym, że pierwszym środowiskiem przekazywania wiary jest rodzina, papież dodaje: „mam tu na myśli zwłaszcza trwały związek mężczyzny i kobiety w małżeństwie” Można domniemywać, że owe „zwłaszcza” stanie się polem rozlicznych dociekań, czy Franciszek uznaje za rodziny również inne formy bycia ze sobą razem różnych osób. Z innych, wcześniejszych pism Jorgego Bergoglia można jednak domniemywać, że papież miał przede wszystkim na myśli współczesny fakt socjologiczny, wielość różnych skomplikowanych i często nietrwałych relacji międzyludzkich […]
Oto kwestie problematyczne:
1. Zwłaszcza to nie przysłówek, lecz partykuła, według nowszych ujęć: modulant.
2. Prawidłowy mianownik liczby pojedynczej rodzaju nijakiego zaimka ów to owo.
3. Odmienianie imienia Jorge jak imienia Jerzy nie jest typowa, ale nie wiem, czy mogę ją nazwać błędną.
czesak 